Dat begrijpt toch iedereen?
Je wilt begrijpelijk schrijven voor een zo groot mogelijke groep lezers. Dan roepen we al snel 'taalniveau B1, want dat begrijpt iedereen wel.' Maar is dat ook zo?
Taalniveau B1 staat voor eenvoudige taal waarvan we denken dat de meeste mensen het begrijpen. Het komt uit het Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen (ERK). Dat is ontwikkeld om het niveau te omschrijven, waarop iemand een vreemde taal beheerst. Het kent 6 niveaus: van A1 (beginnersniveau) tot het hoogste niveau C2.
B1 krijgt de kwalificatie 'gevorderd'. Niet mijn eerste assocatie met eenvoudig.
Eenvoudig?
Het verzoek van een opdrachtgever om tekst te schrijven 'op B1-niveau' is te roemen. Dan is er al een vorm van bewustzijn dat de eigen teksten te moeilijk zijn voor veel mensen. Maar het ERK is vaag als het gaat om hoe je 'op B1' schrijft.
De overheid omschrijft het als volgt:
- Duidelijke titels en tussenkoppen
- Een actieve schrijfstijl met voorbeelden
- Eenvoudige woorden die iedereen kent
- Korte en duidelijke zinnen
Een open deur voor tekstschrijvers, want dit leer je in een opleiding. Maar ook hier is sprake van vage taal. Want wat is 'duidelijk' en 'eenvoudig'? Dat is relatief. En knapt de leesbaarheid van een tekst op, als je allerlei voorbeelden in de lopende tekst zet? Mijn antwoord: nee.
A2
Taalniveau A2 is een stapje hoger dan het absolue beginnersniveau en een niveautje lager dan B1. Mensen met taalniveau A2 begrijpen teksten over onderwerpen die herkenbaar zijn. Wat mij betreft is dat de essentie van een goede tekst: je weet wie de lezer is en je begrijpt wat de lezer boeit. Over A2 vinden we meer richtlijnen. De teksten zijn kort, met korte zinnen en korte woorden. Het taalgebruik is concreet, feitelijk en actief. Zonder bullshit dus.
Niveau is niet alles
Wat ik niet terugvind in het hele verhaal van en over de ERK, is het doel van een tekst. Als je een schrijftraining van mij hebt gevolgd, dan weet je dat dit het eerste aan bod komt: waarom wil je deze tekst schrijven? En wat wil je dat de lezer gaat doen of denken na het lezen van jouw tekst? Daarna kom je bij de analyse van de doelgroep en bekijk je welk (taal)niveau ze zitten. En los van dat niveau, heeft een goede tekst altijd een logische opbouw en een goede structuur. Zo maak je een onderwerp inzichtelijk en de tekst prettig leesbaar voor de doelgroep die jij voor ogen hebt.
B1 of A2?
Weet je niet precies wat het taalniveau van je doelgroep is? Mijn advies: ga een niveautje lager zitten dan je veronderstelt. Vinden mensen fijn. Ik roep het al jaren, maar als je het ook eens van een ander wilt horen, lees dan dit onderzoek. Daaruit blijkt dat lezers de teksten geschreven op A2-niveau sneller kunnen lezen én ze positiever beoordelen dan de teksten B1-niveau. Dat wil je toch?
